Ademen
Eén van mijn cliënten was een bijzonder aardige en zeer empatische arts. Toen ik hem uitlegde dat de ademhaling aan het begin staat van alle levensprocessen zoals o.a. stofwisseling, immuunsysteem, hormonaal systeem en het autonome zenuwstelsel, reageerde hij dat het aspect van de ademhaling nooit aan de orde komt in de medische opleiding. Ook de essentiële rol die het koolzuurgas ( CO2) speelt, wordt in medische kringen niet onderkend.
De ons omringende lucht bevat ongeveer 21% zuurstof (O2). De ingeademde lucht komt via de neus, luchtpijp (trachea), bronchiën in de longen terecht. De zuurstof komt via de longblaasjes in het bloed terecht en hecht zich aan de hemoglobine. Hemoglobine is een eiwit dat het bloed rood kleurt. De zuurstof wordt daarna via het bloed naar de cellen van de organen en de spieren vervoerd. Alle cellen hebben voldoende zuurstof nodig, maar ook voedingsstoffen. In de cellen van alle organen vindt de verbranding van zuurstof en voedingsstoffen plaats. Bij de verbranding of stofwisseling komt energie vrij, maar ook afvalstoffen die via de natuurlijke weg het lichaam verlaten (urine, ontlasting en transpireren). Bij dit proces wordt koolzuurgas ( CO2 ) geproduceerd.
Het grote probleem is dat bij de meeste mensen het zeer belangrijke koolzuurgas verdwijnt bij de diepe ademhaling in rust. Bij de uitademing verdwijnt te veel koolzuurgas. Wij hebben voldoende koolzuurgas in de cellen en in de longblaasjes nodig ( homeostase ). Als er te weinig koolzuurgas in het lichaam overblijft, dan wordt de zuurstof die zich aan de hemoglobine hecht, niet goed afgegeven aan de cellen van de organen en de spieren. De zuurstof is wel zichtbaar in het bloed (95%-100%) maar komt onvoldoende in de cellen terecht.
Het directe gevolg is vaak dat men zich dodelijk vermoeid voelt, terwijl bij meting in het ziekenhuis blijkt dat er voldoende zuurstof in het bloed aanwezig is. Op zeeniveau zit er tussen de 95-100% zuurstof in het bloed. Als door een gebrek aan koolzuurgas in het lichaam de zuurstof niet voldoende wordt afgegeven, gaat het lichaam over tot een beschermingsreactie: de bloedvaten kunnen worden vernauwd, de bronchiën en de darmen kunnen zich vernauwen.
Bloedvaten hebben aan de binnenkant een glad spierweefsel dat zich kan samentrekken. Als bloedvaten zich samentrekken wordt de druk op de vaatwanden hoger en een hoge bloeddruk ontstaat dan. Het kan leiden tot een hartinfarct op den duur. De vernauwingen stoppen als de ademhaling wordt genormaliseerd. Wanneer de bronchiën zich vernauwen ontstaat er astma. De vernauwingen van de bronchiën en astma stoppen eveneens als de ademhaling weer normaal wordt.
De Stofwisseling of Metabolisme
Het leven en de gezondheid van de mens draait eigenlijk om de stofwisseling. Het menselijk lichaam bestaat uit 60 biljoen cellen. Groepen cellen die bij elkaar horen vormen samen een weefsel. Cellen hebben één of meerdere mitochondriën. Eigenlijk kunnen we mitochondriën beschouwen als energiecentrales. Cellen hebben 2 dingen nodig n.l. zuurstof en voedingsstoffen. In de cellen vindt een biochemisch proces plaats en bij dit proces komt er energie vrij. Energie hebben we allemaal nodig om te bewegen, om te denken en om als mens goed te functioneren. We hebben gezien dat zuurstoftekort in de cellen wordt veroorzaakt door een tekort aan koolzuurgas in het lichaam. Minder diep ademen in rust, betekent dus dat er meer koolzuurgas in het lichaam blijft en de stofwisseling goed verloopt. Ziekten zoals hart en vaatziekten, COPD, astma, slaapapneu, depressies en ook kanker zijn in feite stofwisselingsziekten. Als de stofwisseling of het metabolisch proces optimaal verloopt, dan functioneert het immuunsysteem, het hormonaal systeem e.d. ook perfect! Ook kanker wordt veroorzaakt door een verstoord metabool proces. De Universiteit van Leuven heeft een aantal jaren geleden na een negen jaar durend wetenschappelijk onderzoek aantoonbaar vastgesteld dat de hoofdoorzaak van kanker door een zuurstoftekort in de cellen wordt veroorzaakt.
De Buteyko Methode
Wij worden opgevoed met de gedachte dat diep ademen gezond is. Bij sommige tv uitzendingen waarbij emoties een grote rol spelen, wordt door de presentator vaak de opmerking gemaakt: ” Haal maar even diep adem ” met als bedoeling dat men geestelijk even tot rust komt. Het effect is precies tegengesteld.
Veel gezondheidsdisciplines zoals yoga docenten, psychologen en fysiotherapeuten houden zich ook met de ademhaling bezig , maar dan ook vooral met het aanleren van een diepe ademhaling.
Zoals boven al is vermeld behoort de ademhaling tot één van de belangrijkste levensfuncties en staat aan de basis van alle levensprocessen. Een normale ademhaling dient bij een gezond mens natuurlijk en onopvallend te zijn ( niet hoorbaar en niet zichtbaar ). Een ademhaling moet altijd gekoppeld zijn aan de activiteit die je op dat moment doet. In rust adem je minder vaak en minder diep dan in beweging.
Het doel van het ademhalingssysteem is het verzorgen van het normale zuurstofgehalte en koolzuurgas in de cellen en weefsels.
Wat is nu een diepe ademhaling? De meeste mensen spreken van de hoge en lage ademhaling of van een buik- en borst ademhaling, een foutieve ademhaling hoor ik ook nog wel eens. De ademhaling is niet gerelateerd aan de plek waar de ademhaling plaats vindt, maar het gaat om het aantal liters lucht dat per minuut wordt in-en uitgeademd. Je kunt diep in- en diep uitademen, maar veel mensen ademen heel frequent in en uit. In beide gevallen spreekt men van een diepe ademhaling of hyperventilatie. Wanneer de hyperventilatie chronisch wordt dan gaat het lichaam over op beschermingsreacties en die noemen wij dan ziekten.
Het doel van de Buteyko methode ( deze methode is uniek in de wereld en is wetenschappelijk onderbouwd ) is de normalisatie van de ademhaling, m.a.w. een vermindering van de diepte van de ademhaling in rust door ontspanning van het middenrif tot een licht een aangenaam gevoel van luchttekort ontstaat. Als je beweegt ( bijv. wandelen of fietsen ) dan moet je wel dieper gaan ademen, maar altijd door de neus! Een van de belangrijkste onderdelen van de Buteyko methode is dan ook het aanleren van de neusademhaling in rust en in beweging en ook tijdens het spreken moet de inademing door de neus worden geleerd.
Een diepe ademhaling in rust is een afwijking van de norm en kan worden beschouwd als een ziekte.
Er wordt altijd gezegd: “haal maar even diep adem dan krijg je meer zuurstof” maar in werkelijkheid werkt het precies andersom.!